โจ๊กเกอร์ เป็นอะไรหลายๆ อย่างทั้งในโลกภาพยนตร์และคอมิกส์ – ‘ศัตรูตลอดกาลของแบทแมน’, ‘ตัวร้ายที่ดีที่สุดของ DC Comics’, ‘อาชญากรหน้าเปื้อนยิ้มจอมปั่นหัว’, ‘นักเจรจามือหนึ่ง ผู้มีวาทศิลป์เป็นเลิศ’ หรือแม้แต่ ‘สัญลักษณ์แห่งความเคียดแค้นในทุนนิยม’ แต่เหนืออื่นใด คือเป็นที่รักของแฟนหนังและการ์ตูน ตลอดเวลาเกือบ 80 ปีนับตั้งแต่เริ่มมีชีวิตบนหน้ากระดาษ ใช่! โจ๊กเกอร์ปรากฏตัวครั้งแรกในคอมิกส์ตั้งแต่เมื่อเกือบ 80 ปีที่แล้ว (1940) และโลดแล่นเรื่อยมาผ่านเรื่องราวที่ถูกสร้างสรรค์โดยนักเขียน ผู้กำกับ และนักแสดงมากหน้าหลายคน อย่างล่าสุดคือ The Joker (2019) หนังดราม่าที่จะพาเราไปพบชีวิตหลังรอยยิ้มของวายร้ายในชุดสูทสีม่วงเป็นครั้งแรกบนจอภาพยนตร์ ซึ่งเชื่อเหลือเกินว่า จะทำให้หลายคนรู้จักและรักตัวละครนี้มากขึ้นหลายยยยเท่า อะ…แต่เพื่อความอินกว่าเดิม ก่อนจะตีตั๋วเข้าไปดูหนัง เราอยากชวนทุกคนมารู้จักความเป็นมาของวายร้ายนายตัวตลกรายนี้ ผ่านคำคม เอ้ย! ผ่านเรื่องไม่ตลก 6 ข้อ ที่ไล่มาตั้งแต่ก่อนปี ’40 โน่นเลย แรงบันดาลใจจากหนังเงียบขาวดำ โจ๊กเกอร์ ถูกคิดและเขียนโดยสุดยอดผู้สร้างแห่ง DC บ็อบ เคน และ บิล ฟิงเกอร์ (และ เจอร์รี่ โรบินสัน?) โดยมีแรงบันดาลใจจากตัวละคร กวินเพลน ในหนังเงียบขาวดำเรื่อง The Man who Laughs (1928) หนังดัดแปลงจากวรรณกรรมชื่อเดียวกันของนักเขียนฝรั่งเศส วิคเตอร์ อูโก (ผู้เขียน The Hunchback of Notre Dame และ Les Misérables) เล่าชีวิตสุดรันทดของเด็กหนุ่มที่ถูกลงโทษด้วยการกรีดใบหน้าเป็นรอยยิ้ม ให้เหมือนกำลังหัวเราะเยาะให้ความโง่เขลาของพ่อตัวเอง จนกลายเป็นมนุษย์ผู้ยิ้มกว้างตลอดเวลา หากแต่เป็นรอยยิ้มแห่งความคับแค้น ทุกข์ทน และขมขื่น ปรากฏตัวครั้งแรก เมษายน 1940 โชว์ตลกร้ายของโจ๊กเกอร์เปิดการแสดงครั้งแรกในคอมิกส์ Batman #1 (1940) โดยปรากฏตัวในฐานะอาชญากรใจโหด ฆาตกรต่อเนื่องผู้ใช้สารพิษสังหารเหยื่อให้ถึงแก่ชีวิตในสภาพยิ้มแสยะอย่างสยอง ราวกับมีความสุขสุดๆ ขณะกำลังจะตาย แต่ผู้อ่านก็จะยังไม่รู้จักภูมิหลังของตัวละครว่าเป็นใครมาก่อน รู้เพียงศัตรูตัวฉกาจที่สุดของไอ้ค้างคาว..ถือกำเนิดแล้ว เปิดประวัติ จากดาวตลกสู่ดาวร้าย 40 ปีนับจากวันแรกที่ปรากฏตัว ประวัติของโจ๊กเกอร์ค่อยได้รับการเล่าอย่างจริงจังในคอมิกส์ Batman: The Killing Joke (1988) เขาไม่ได้เกิดมาแล้วกลายเป็นโจ๊กเกอร์เลย นายตัวตลกเป็นวิศวกรในโรงงานเคมีที่หาเช้ากินค่ำมาก่อน แล้วจึงลาออกมาเล่นเดี่ยวไมโครโฟนมุกแป้ก ไม่เคยมีใครขำให้มุกเขาเลย แม้แต่ตัวเขาเอง เพราะชีวิตหลังม่านการแสดงของเขานั้นแสนลำบาก ทั้งขัดสนทางการเงิน เมียก็ท้องแก่ใกล้คลอด คือหันหน้าไปทางไหนก็เจอแต่ปัญหา เมื่อทำงานสุจริตแล้วไม่รอด เลยตัดสินใจผันตัวไปเป็นโจรสวมฮู้ดแดง บุกเข้าไปปล้นโรงงานเคมีที่เคยทำงาน จนได้ปะทะกับแบทแมน แต่ดันพลาดตกลงไปในบ่อเคมีจนร่างกายและจิตใจไม่เหมือนเดิม กลายเป็นคนวิปลาสโดยสมบูรณ์แบบ ชื่อนี้ท่านได้แต่ใดมา ในฉบับภาพยนตร์ ชื่อจริงของโจ๊กเกอร์ได้รับการเปิดเผยเพียง 2 ครั้ง และก็เป็นชื่อที่ต่างกันด้วย คือ แจ็ก เนปเปียร์ จาก The Batman (1989) และ อาร์เธอร์ เฟลค จาก The Joker (2019) ซึ่งชื่อแรกก็บังเอิ๊ญตรงกับชื่อ แจ็ค นิโคลสัน ผู้สวมบทตัวละครนี้ และ อลัน เนปเปียร์ ผู้สวมบท อัลเฟรด ในซีรีส์แบทแมนยุค 60’ พอดี 5 โจ๊กเกอร์ในโลกภาพยนตร์ โจ๊กเกอร์ปรากฏตัวในภาพยนตร์ 5 เรื่อง สวมบทบาทโดยนักแสดง 5 คน -เซซ่า โรเมโร่ (Batman,TV-1966, Film-1966) แฟนคอมิกส์หลายคนลงความเห็นว่า โจ๊กเกอร์เวอร์ชั่นยิ้มเก่งของโรเมโร่ ใกล้เคียงกับในหน้ากระดาษที่สุดแล้ว -แจ็ค นิโคลสัน (Batman, 1989) อดีตลูกน้องมาเฟียที่พลัดตกไปในบ่อเคมีจนตัวซีดขาวและมีแผลเป็นตรงปากที่ทำให้เหมือนคนยิ้มตลอดเวลา -ฮีธ เลดเจอร์ (The Dark Knight, 2008) อาชญากรอัจฉริยะผู้ทำให้ก็อตแธมลุกเป็นไฟ และเล่นงานไอ้ค้างคาวฉบับคริสเตียน เบล จนเสียผู้เสียคน -จาเร็ด เลโต้ (Suicide Squad, 2016) โจ๊กเกอร์ผมเขียวแฟนต้าที่เห็นแว้บแรกต้องยอมรับว่าเท่จริงๆ เสียดายที่ออกจอน้อยไปหน่อย แถมยังต้องมาอยู่ในหนังที่ค่อนข้ามล้มเหลวในทุกๆ ด้านอีก -วาคีน ฟินิกซ์ (The Joker, 2019) ดำดิ่งลงไปสู่ก้นบึ้งของจิตใจนักแสดงตลก ผู้มีชีวิตที่ตลกไม่ออก เมื่อต้องผชิญความดำมืดของสังคมสุดเสื่อมทรามที่ค่อยๆ เปลี่ยนเขาไปเป็นความ ‘ดำมืด’ ซะเอง หนังเดี่ยวเรื่องแรก และโอกาสบนเวทีออสการ์ ชีวิตสุดดาร์คของโจ๊กเกอร์ถูกเล่าผ่านแผ่นฟิล์มครั้งแรกใน The Joker (2019) โดยผู้กำกับ ทอดด์ ฟิลลิปส์ ผ่านการแสดงของ วาคีน ฟินิกซ์ อดีตหนุ่มเหงาผู้ตกหลุมรักระบบปฏิบัติการคอมพิวเตอร์ใน Her (2013) หนังไปฉายรอบปฐมทัศน์ที่เทศกาลหนังเวนิส และได้รับการยืนปรบมือนาน 8 นาที ก่อนคว้ารางวัลสูงสุดของเทศกาล (สิงโตทองคำ) ท่ามกลางความเห็นด้วยและยินดี ก่อนเข้าฉายจริงในโรงภาพยนตร์ทั่วโลก ซึ่งก็ยังได้รับเสียงตอบรับในแดนบวก ขึ้นแท่นหนังแห่งปีในใจใครหลายคน และหนึ่งในคำชมที่ถูกใช้บ่อยที่สุดคือ หนังเรื่องนี้ ‘จอง’ ออสการ์แน่ๆ แล้วสองตัว คือหนังยอดเยี่ยมและนักแสดงนำชายยอดเยี่ยม – หรือจะถึงเวลาแล้วที่หนังสร้างจากคอมิกส์จะได้รับโอกาสเฉิดฉายบนเวทีแสนทรงเกียรติสักที
