รู้ก่อนพูด! มารยาทสากลในการดีเบต

ช่วงที่ประเด็นทางการเมืองทั้งในและต่างประเทศกำลังร้อนแรงอย่างนี้ เราเลยได้เห็นคำว่า ‘ดีเบต’ กันบ๊อยบ่อยทั้งในจอทีวีและออนไลน์ ได้เห็นรูปแบบการพูดและความคิดเห็นที่แตกต่างในเรื่องสังคม-การเมืองจากบุคคลที่หลากหลาย จากขั้วการเมืองคนละฟากฝั่ง

 

ร้อนแรงจน Mango Zero ต้องชวนทุกคนมาทำความรู้จักการดีเบตแบบเบื้องต้น ว่ามีความเป็นมายังไง จะได้เข้าอกเข้าใจรูปแบบการพูดแบบนี้มากขึ้น

 

การดีเบต หรือโต้วาที คือการอภิปรายแสดงความเห็นจากคน 2 ฝ่ายในญัตติ (หัวข้อ) เดียวกัน เพื่อโน้มน้าวให้ผู้ฟังเห็นด้วยหรือเชื่อในสิ่งที่ตนพูด

 

มักจะแบ่งเป็นฝ่ายค้านกับฝ่ายเสนอ (หรือแบ่งเป็นสองฝ่ายโดยไม่ได้กำหนดโรล) โดยมีประธาน/กรรมการคอยดำเนินการดีเบต และมีเวลากำหนดแน่ชัดว่าแต่ละคนจะพูดคนละกี่นาที กี่ชั่วโมง

 

มีตั้งแต่ระดับนักเรียนประถม ดีเบตกันหน้าชั้นเรียน จนถึงการดีเบตระหว่างแคนดิเดตชิงตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ ที่แทบทุกคำพูดล้วนส่งผลถึงคะแนนเสียง เมื่อมันจะแสดงออกซึ่งความรู้ ทัศนคติ วุฒิภาวะ หรือแม้แต่เสน่ห์ (คนที่พูดน่าฟัง เป็นใครก็อยากฟัง)

 

การดีเบตของผู้ท้าชิงปธน.USA ทางทีวีครั้งแรก เกิดขึ้นเมื่อ 26 ก.ย. 1960 ระหว่างจอห์น เอฟ เคนเนดี กับ ริชาร์ด เอ็ม นิกสัน ซึ่งหลังจากดีเบตจบ เคนเนดีก็เป็นฝ่ายกุมชัยชนะในการเลือกตั้งหนนั้น ก้าวขึ้นสู่ตำแหน่งประธานาธิบดีคนที่ 35 ของสหรัฐฯ

 

ส่วนดีเบตครั้งแรกในไทย เกิดในปีพ.ศ. 2478 ระหว่างพระยาโอวาทวรกิจ (ฝ่ายเสนอ) กับร.ต.อ. วิเชียร ฉายจรรยา (ฝ่ายค้าน)

 

ซึ่งก็ปฏิเสธไม่ได้ว่าสิ่งที่ทำให้การดีเบตสนุก คือการประชันฝีปากกันแบบไม่ยอมกันของคนพูดสองฝ่าย – แต่จะเดือดแค่ไหน สุดท้ายก็ควรพูดอย่างมีมารยาท

 

มารยาทเบื้องต้นของการดีเบตสากล ก็มีประมาณนี้

 

-อย่ามองอีกฝ่ายเป็นศัตรู มองเป็นคนที่เห็นต่างในเรื่องที่ดีเบต

-โน้มน้าวด้วยเหตุผล ไม่ใช่อารมณ์

-ไม่พูดแทรกระหว่างที่อีกฝ่ายพูดอยู่

-ไม่พูดจาส่อเสียด หยาบคาบ

-ไม่ตะคอก หรือตะโกน

-ไม่โจมตีฝ่ายตรงข้ามด้วยเรื่องส่วนตัว

-เคารพ/ให้เกียรติผู้ดำเนินการดีเบต

-ตรงต่อเวลา ทั้งของเราและของอีกฝ่าย

 

ซึ่งจริงๆ ก็เป็นส่วนหนึ่งของหลักมารยาทในการสนทนาทั่วไปนั่นแหละ รู้ไว้ก่อนพูด และคิดก่อนจะพูดทุกครั้ง แล้วเสียงของเราก็จะดังเข้าไปข้างในใจคนฟังได้ โดยไม่ต้องตะคอก